Historia dzieła integracji pisarzy katolickich w Polsce rozpoczyna się w 1907 r., kiedy to w czerwcu z inicjatywy Rogera hr. Łubieńskiego w odbywa się I Zjazd Pisarzy i Dziennikarzy Katolickich Królestwa Polskiego w Warszawie. W zjeździe brał udział ks. arcybiskup Teodorowicz. Sam Zjazd miał znaczenie przełomowe, jednak nie przyniósł konkretnych owoców w postaci stworzenia organizacji pisarzy. Ta pojawi się dopiero dwadzieścia lat później, w 1927 roku pod nazwą Zrzeszenie Pisarzy Katolickich…
A.D. 1907 – I Zjazd Pisarzy i Dziennikarzy Katolickich
Historia dzieła integracji pisarzy katolickich w Polsce rozpoczyna się w 1907 r., kiedy to w czerwcu z inicjatywy Rogera hr. Łubieńskiego w odbywa się I Zjazd Pisarzy i Dziennikarzy Katolickich Królestwa Polskiego w Warszawie. W zjeździe brał udział ks. arcybiskup Teodorowicz. Sam Zjazd miał znaczenie przełomowe, jednak nie przyniósł konkretnych owoców w postaci stworzenia organizacji pisarzy.
A.D. 1923 – św. Franciszek Salezy patronem pisarzy i dziennikarzy katolickich
Papież Pius XI w opublikowanej w 1923 r. encyklice RERUM OMNIUM PERTURBATIONEM ustanowił św. Franciszka Salezego patronem katolickich pisarzy, dziennikarzy i katolickiej prasy. Po raz pierwszy wskazany został święty patron środowiska pisarzy i dziennikarzy katolickich, pojmowanych wówczas jako jedno. Było to znaczące wyróżnienie piszących w duchu katolickim, ponieważ już wcześniej Kościół Katolicki wskazał patronów pisarzy (m. in. święci Ewangeliści) i poetów (m. in. św. Grzegorz z Nazjanzu). Wskazanie przez Piusa XI nowego świętego tylko piszących w duchu katolickim, zostało odebrane jako czynnik integrujący środowisko. Wokół nowego świętego mieli się skupić pisarze i dziennikarze, którzy swym talentem będą służyć wyższym celom.
Pius XII we wspomnianej encyklice dał również bardzo konkretne wskazówki dla pisarzy i dziennikarzy katolickich:
„Trzeba studiować sumiennie doktrynę katolicką i posiąść ją możliwie gruntownie; nie pozwalać sobie na podkopywanie prawdy przez jej osłabianie bądź przemilczanie pod pretekstem, żeby nie ranić przeciwnika; starać się o odpowiednią formę i nienaganny styl, przystrajać idee w piękną szatę językową tak, by sama prawda stawała się atrakcyjna dla czytelnika; umieć, gdy zajdzie potrzeba, odeprzeć błędy i stawić czoła siewcom zła, zawsze jednak w sposób łatwy do wykazania, że działa się z pobudek szlachetnych, a przede wszystkim w duchu miłości”.
(Żródło przekładu: Wydawnictwo Straż Jezusa)
A.D. 1927 – powstaje Zrzeszenie Pisarzy Katolickich
Jednym z efektów encykliki Ojca Świętego Piusa XI Rerum Omnium Pertubationem było poczucie konieczności, tak ze strony Kościoła Katolickiego jak i samych pisarzy, stworzenia oddzielnej, współdziałającej z Kościołem Katolickim organizacji zawodowej. W roku 1927 w Warszawie powstaje Zrzeszenie Pisarzy Katolickich. W Zarządzie pierwszego ZPK działa m. in. Anna Słomczyńska. Jednym z inicjatorów pierwszego ZPK jest ks. Jan Pawelski, Prezesem organizacji zostaje Maria Rodziewiczówna. Organizacja działa przy Towarzystwie Piotra Skargi. (źródło)
Chociaż stowarzyszenie to istnieje, jako część składowa organizacji innej, to jednak posiada własny zarząd, własną skarbowość oraz samodzielnie zupełnie przyjmuje swoich członków – informuje „Pro Christo. Wiara i Czyn. Organ Młodych Katolików. Miesięcznik” nr 6, rok Rok VI, czerwiec 1930. W momencie publikacji artykułu pierwsze ZPK istnieje już trzy lata: Co do dotychczasowej działalności „Zrzeszenia Pisarzy Katolickich”, to miała ona charakter przede wszystkim wewnętrzny, mianowicie urządzane były odczyty w zamkniętym gronie członków, na zewnątrz zaś praca tego stowarzyszenia objawiała się przez ogłoszenie konkursu na powieść „w duchu idei katolickiej, piękna, dobra i zdrowej tradycji ducha narodu”.
A.D. 1930 – ks. infułat Józef Kłos ma utworzyć samodzielną, ogólnopolską organizację pisarzy katolickich
Polski Kościół Katolicki dostrzega istotną potrzebę posiadania partnera w postaci katolickiej organizacji pisarzy. Zrzeszenie Pisarzy Katolickich nie jest organizacją ogólnopolską ani w pełni samodzielną. Nie udało się również objąć nią wszystkich twórców literatury identyfikujących się z katolicyzmem. Temat organizacji pisarskiej żyje w prasie katolickiej jest także szeroko dyskutowany na Kongresie Eucharystycznym w Poznaniu odbywającym się w dn. 26-29 czerwca 1930 r.. Kongres podejmuje uchwałę o konieczności powołania ogólnopolskiej organizacji pisarzy katolickich i powierza organizację tego przedsięwzięcia księdzu infułatowi Józefowi Kłosowi
A.D. 1932 – Zjednoczenie Pisarzy Katolickich
17.01.1932 r. Pierwszy Ogólnopolski Zjazd Pisarzy Katolickich w Warszawie.
Zjazd ten w programie swym, jako naczelne zadanie, stawia powołanie do życia stałej organizacji pisarzy katolickich. Takiego zrzeszenia domagają się niezwykle doniosłe zadania i obowiązki, jakie mają spełnić katolicy uświadomieni w dobie bieżącej, oraz liczne niebezpieczeństwa, zagrażające Kościołowi ze strony żywiołów bezwyznaniowych i antykatolickich mówił na otwarciu Zjazdu ks. kardynał Aleksander Kakowski.
W Zjeździe bierze udział 400 uczestników: pisarzy, dziennikarzy, naukowców, kapłanów i polityków. Odczytywane są wystosowane na Zjazd listy od osobistości i sławnych pisarzy katolickich m. in. Gilberta Keitha Chestertona.
Efektem Zjazdu jest powołanie Zjednoczenia Pisarzy Katolickich. W skład komitetu organizacyjnego wchodzą m.in. członkowie wcześniejszego Zrzeszenia Pisarzy Katolickich. O Zjeździe i nowym Zjednoczeniu Pisarzy Katolickich głośno jest w mediach, również lokalnych i regionalnych.Swój artykuł o ZPK publikuje również ks. dr Stefan Wyszyński, przyszły Prymas Polski.
Od szeregu lat Kościół pracuje nad tem, by ten „samoistny związek synów światłości”, ten bunt patrycjuszów ducha, z luźnej partyzantki przemienić w „acies bene ordinata“, aby zorganizowanej akcji synów tego świata przeciwstawić równie zorganizowaną, planową działalność związków pisarzy katolickich
Stefan Wyszyński
Siedziba ZPK znajdowała się w Domu Katolickim w Warszawie, przy ul. Nowogrodzkiej 49. W ZPK działają autonomiczne sekcje pisarzy, pisarzy naukowych i dziennikarzy. Pierwszym prezesem ZPK w latach 1933-1936 zostaje historyk prof. Oskar Halecki. W 1937 roku prezesurę obejmuje poeta Stanisław Miłaszewski. Jednym z narzędzi, którym posługuje się Zjednoczenie są odezwy, publikowane w prasie katolickiej i społecznej (przykład). W źródłach zmienia się nazwa organizacji, pojawia się nazwa dłuższa Zjednoczenie Polskich Pisarzy Katolickich, naprzemiennie z krótszą (Zjednoczenie Pisarzy Katolickich), w okresie wojny skrót ZPK zaczyna być deszyfrowany jako Związek Pisarzy Katolickich.
A.D. 1944 – Powstanie Warszawskie
Podczas Powstania Warszawskiego, 10 sierpnia ginie Prezes ZPK – Stanisław Miłaszewski, wraz z żoną Wandą Miłaszewską, pisarką i poetką, również członkinią i współzałożycielką ZPK. W Powstaniu Warszawskim ginie również inna zasłużona działaczka ZPK – Anna Słonczyńska.
A.D. 1945 – Związek Pisarzy Katolickich?
II wojna światowa przerywa ciągłość działania ZPK. Jeden z członków przedwojennej organizacji Jan Dobraczyński usiłować pozyskać dla idei reaktywacji ZPK – Jarosława Iwaszkiewicza.
Sprzymierzeńca szukał w nim tuż po wojnie pisarz Jan Dobraczyński: „Chciałbym omówić sprawę reaktywacji Związku Pisarzy Katolickich. (…) Nie wiem, czy Pan chce się uważać za pisarza katolickiego. Szukałem na to odpowiedzi w Pana książkach i ostatecznie nie znalazłem”
Zródło: Marek Radzwion „Iwaszkiewicz. Pisarz po katastrofie” http://wyborcza.pl/1,76842,8123300,Iwaszkiewicz__Pisarz_po_katastrofie.html dostęp 26.07.2016
Iwaszkiewicz wybrał jednak współpracę z komunistycznym rządem. Członkowie przedwojennego ZPK trafiają na listy cenzorskie a ich książki są usuwane z bibliotek. O Związku Pisarzy Katolickich nie można mówić, ma zostać zapomniany. W historii polskiej literatury ma zostać tylko jeden, słuszny Związek Literatów Polskich, kierowany przez komunistyczne władze.
A. D. 2006
18 stycznia 2006 r. w Warszawie odchodzi do domu Ojca, najsłynniejszy i najpopularniejszy poeta katolicki, ksiądz Jan Twardowski.
A. D. 2011
1 maja 2011 r. zostaje wyniesiony na ołtarze Karol Wojtyła, św. Jan Paweł II, papież i poeta.
A.D. 2015 – Związek Pisarzy Katolickich – reaktywacja
Siedemdziesiąt lat po II wojnie światowej, w grudniu 2015 r. odbywa się walne zebranie założycielskie Związku Pisarzy Katolickich. Pierwszym Prezesem reaktywowanego ZPK zostaje poeta i animator kultury Miłosz Kamil Manasterski.